Modellen van de werkelijkheid zijn waardevol, maar vergeet niet om af en toe naar de werkelijkheid zelf te kijken, zegt columnist Rolf Hut.
 

Het stuk dood hout dat Marius me geeft, is zeiknat en verpulvert onder mijn handen. Het is een tak die al een half jaar op de grond ligt van het stukje bos naast de campus van technische universiteit ETH Zürich. Om me heen kijkend zie ik overal dood hout, van kleine takjes tussen de bladeren tot omgevallen bomen, zoals in elk bos overal dood hout ligt. Wat anders is dan normaal: uit sommige stukken komt een draad die naar Marius zijn datalogger gaat. Hij meet het vochtgehalte in het dode hout. 

Wat mij verbaast is hoe nat het hout nog is sinds de laatste bui: dood hout houdt water goed vast. In mijn eigen onderzoek werk ik met computermodellen die doorrekenen wat er met water gebeurt nadat het uit de hemel is gevallen: hoeveel wordt door bladeren opgevangen en verdampt weer? Hoeveel valt op de grond en wordt door bomen gebruikt? Hoeveel zakt er via de grond het grondwater in? 

En misschien wel het belangrijkst: hoeveel komt er uiteindelijk in de rivier terecht en kan benedenstrooms tot een over­stroming leiden? In onze computermodellen proberen we al die processen mee te nemen. Het lukt goed om met die modellen te voorspellen hoeveel water er uit een stroom­gebied komt en of ze benedenstrooms moeten gaan eva­cueren bij een dreigende overstroming. 

In modellen stroomt het water sneller dan uit metingen blijkt

Maar ergens klopt er iets niet. Tegenwoordig kunnen we bepalen hoe lang water al in de grond zit sinds het als regen uit de lucht viel door te kijken naar de samenstelling van isotopen in het water. Wat wringt: in modellen stroomt het water sneller door de grond naar rivieren, dan uit die metingen blijkt. Je zou kunnen zeggen dat onze modellen de goede hoeveelheden water voorspellen, maar om de verkeerde redenen.

Dat dood hout als een spons water opslaat en weer verdampt, is één van de processen die niet in onze modellen wordt meegenomen. Misschien moet dat wel om niet alleen de hoeveelheid, maar ook de leeftijd goed in onze modellen te krijgen. Daarom ben ik zo blij met de uitnodiging van Marius om te komen kijken in ‘zijn’ onderzoeksbos.

Ik had te lang alleen maar modellen gezien en niet meer hetgeen dat ik daadwerkelijk aan het modelleren was: stromend water, grondwater, verdampend water en wat we blijkbaar nog niet modelleren: zompig dood hout.


Tekst: Rolf Hut, universitair hoofddocent aan de TU Delft, maker, spreker en schrijver


PS: Tevens ben ik van mening dat elektrische fietsen als brommers moeten worden gezien.