Baron 1898: staal met een verhaal

Baron 1898, de nieuwe attractie van de Efteling, gaat op 1 juli open voor het publiek. De Ingenieur nam vast een kijkje bij het testen van de achtbaan, die geheel in het teken staat van de Nederlandse mijnbouwhistorie. Na vertrek uit het stationsgebouw maakt een karretje met daarin achttien kompels een vrije val van 37,5 m de ondergrondse mijnschacht in.

tekst ir. Judith Robbe

De zwartgeblakerde schoorsteen van Rijksmijn Baron 1898 vormt een mooi contrast met het glimmende staal van de schachttoren ernaast. Tijdens de test zetten de twee grote wielen bovenaan de toren zich in beweging en takelen het karretje, waarin achttien ‘mijnwerkers’ passen, naar een hoogte van bijna 30 m. Als het karretje het hoogste punt heeft  bereikt, stoppen de wielen plotseling. Even is het stil. Dan stort het karretje met ruim 90 km/h loodrecht naar beneden en verdwijnt het in de grond. ‘Je blijft nog even stilhangen voor je valt’, griezelt een van de omstanders. Stop before you drop, noemt de Efteling dat. Baron 1898 is de nieuwste achtbaan van het attractiepark in het Brabantse Kaatsheuvel en gaat op 1 juli open voor het publiek. ‘Ik kan echt niet wachten’, verzucht een andere toeschouwer.

 

 

Maar voor het zover is, moet het projectteam eerst zeker weten dat de nieuwe achtbaan het goed doet. Na de vrije val van 37,5 m schiet het karretje met ruim 90 km/h door een tunnel van 40 m lang. Daarna gaat de rit verder met een zogeheten Immelmann (een halve looping met een halve rol), een Zero G-roll (een kurkentrekker binnenstebuiten, waarbij  de inzittenden even gewichtloosheid ervaren) en tot slot een snelle spiraal. De rit duurt in totaal 130 s. De 501 m lange achtbaan is opvallend stil, zeker in vergelijking met de  naastgelegen attractie De Vliegende Hollander.

‘De eerste trein van Baron 1898 is begin mei aangekomen in de Efteling’, vertelt ing. Mark Jansen, hoofd Engineering bij het attractiepark. ‘Met deze trein controleren en testen we  onder meer de afstellingen van motoren en sensoren. Het vloeiend laten stoppen en starten van de trein net voor de val is een uitdaging. De fabrikant heeft hiervoor een speciale motor, regelaar en speciale PLC-software ingezet.’ Tijdens de testritten is duidelijk te zien dat met het precieze moment van starten en stoppen wordt gespeeld.

Het vloeiend laten stoppen en starten van de trein net voor de val is een uitdaging

Om tijdens de tests te simuleren dat er mensen in de treinen zitten, plaatst het projectteam dummy’s op de stoelen. Dat zijn witte plastic omhulsels gevuld met water. ‘Na de  aankomst van de tweede trein kunnen we de veiligheidssystemen controleren.’ In totaal krijgt Baron 1898 drie treinen voor maximaal achttien personen per trein, waarmee de  capaciteit van de achtbaan uitkomt op ruim duizend bezoekers per uur. ‘Als ook de derde trein is gearriveerd, start het vele proefdraaien met de complete configuratie.’

 

 

Metselaars

De zwartgeblakerde schoorsteen ziet eruit alsof hij al jaren in gebruik is. Dat geldt ook voor het mijncomplex, waar de achtbaanrit begint en eindigt. Toch zijn schoorsteen en  stationsgebouw net zo nieuw als het glimmende staal van de schachttoren en de baan. De metselaars moesten ter plekke zorgen dat de muren van het gebouw eruitzien alsof ze  er al ruim honderd jaar staan. Daarom hebben ze bewust een deel van de driehonderdduizend gebruikte bakstenen gebroken, zitten de stenen niet allemaal recht en is er grover  gevoegd.

De wielen bovenaan de schachttoren verbeelden de machinerie van vroeger

De aandacht voor detail is kenmerkend voor het attractiepark, evenals het koppelen van een verhaal aan de achtbaan. Voor Baron 1898 liet de Efteling zich inspireren door de  Nederlandse mijnbouw en combineerde dat thema met de legende van de Witte Wieven (zie kader ‘Terug naar hoogtijdagen’). ‘Om te zorgen dat de bezoekers zich wanen in het tijdperk van de Nederlandse mijnbouw treedt de stoommachine in werking en gaan de wielen bovenin de toren draaien op het moment dat de trein gaat rijden’, vertelt Jansen. ‘Op  die manier verbeelden stoommachine en wielen de machinerie die in oude mijnen nodig was voor het bewegen van de liften.’

 

 

Hongarije

De achtbaan, gebouwd door het Zwitserse Bolliger & Mabillard Engineering (B&M), is de negende zogeheten dive coaster ter wereld en de vijfde in Europa. De negen achtbanen  lijken door de typerende vrije val op elkaar, maar vanwege de thematisering is Baron 1898 uniek, stelt de Efteling. ‘Een goed voorbeeld hiervan is de schachttoren, die door B&M samen met de Efteling is ontworpen’, zegt Jansen. De schachttoren is in Hongarije vervaardigd en vervolgens in delen naar Kaatsheuvel getransporteerd. ‘Hier is de toren voor het eerst helemaal opgebouwd.’

 

 

De volgende stap was het plaatsen van de lift, die de verbinding vormt tussen stationsgebouw en schachttoren en een hellingshoek heeft van bijna 45°. De lift is op de grond in  elkaar gezet en vervolgens met twee kranen schuin in het gebouw gehesen. Daarbij zat aan beide kanten slechts 5 cm speling.

De liftmotor is pas later geplaatst. ‘Normaal gesproken wordt de motor van een achtbaan, die vastzit aan de lift, buiten opgesteld. Maar omdat de lift in het ontwerp van Baron 1898  al in het stationsgebouw start, staat de motor binnen. Vanwege de strakke planning konden we echter niet wachten met de realisatie van het gebouw tot de levering van de motor. Daarom hebben we een deel van het dak tijdelijk afgedekt en later weer opengemaakt om de motor van bovenaf alsnog binnen te kunnen plaatsen.’

De bouwplaats was lastig te bereiken en bovendien krap

Baron 1898 is gebouwd middenin het park, tussen achtbaan De Vliegende Hollander, wildwaterbaan Piraña en de Gondoletta-vijver. ‘Dat maakte de bouwplaats een lastig te  bereiken locatie en bovendien relatief krap’, vertelt Jansen. ‘Vooral het aanleggen van de 40 m lange, 8 m brede en 10 m diepe tunnelbak vormde een uitdaging, omdat het stationsgebouw gelijktijdig werd gebouwd. We hebben ervoor gekozen om de tunnel te maken met zogeheten CSM-wanden. Die bouwmethode vereist namelijk veel minder ruimte dan het gebruik van diepwanden.’ Cutter soil mixing (CSM) is een techniek waarbij een verticale grondkering wordt gemaakt door de aanwezige aarde ter plaatse te vermengen met water en cement.

Niet alleen de bouwplaats was krap, ook de tijdsplanning: de achttien miljoen euro kostende attractie is straks in tien maanden tijd gebouwd. Deze maand legt de Efteling de  laatste hand aan de afwerking van het interieur van de attractie en het gebied eromheen. ‘Er wordt vooral nog veel proefgedraaid voordat Baron 1898 op 1 juli opengaat voor het publiek.’

 

 

TERUG NAAR DE HOOGTIJDAGEN

Een mijnbouwthema voor de nieuwe Efteling-attractie Baron 1898 lag voor de hand vanwege de specifieke vorm van de achtbaan die ontstaat door de verticale drop. De Efteling neemt de bezoekers in Baron 1898 mee terug naar de hoogtijdagen van de Nederlandse mijnbouw en combineert die geschiedenis met bekende sagen over witte wieven.

In het verhaal van De Efteling ontdekt de hebzuchtige baron Gustave Hooghmoed rond 1890 een oud gangenstelsel in het zuiden van het land met daarin een goudader. Hij wil zo veel mogelijk goud delven, maar wanneer hij afdaalt in het gangenstelsel, stuit hij op Witte Wieven die de vruchtbare grond beschermen. Hooghmoed roept zijn mijnwerkers op  hem te helpen en voor hem het goud te gaan halen. De kompels vertrekken uit het mijncomplex, maar als ze het hoogste punt van de schachttoren hebben bereikt, stopt de  machinerie en maken ze een duik de mijn in. Daar stuiten ze op de Witte Wieven, in de vorm van witte rook.

Om inspiratie op te doen voor de aankleding van de attractie bezocht het ontwerpteam onder meer een voormalige mijncomplex in het Duitse Zollverein en het Nederlands  Mijnmuseum in Heerlen. Ook plaatste het team een oproep voor authentieke mijnattributen en industriële handgereedschappen uit de tijdsperiode 1900-1950. Die inzamelingsactie heeft onder meer een collectie mijnlampen, mijnhelmen en mijntelefoons opgeleverd. Omdat er nog veel meer voorwerpen nodig waren om Rijksmijn Baron 1898 een zo authentiek  mogelijke uitstraling te geven, heeft de Efteling ook attributen gereproduceerd.