De aarde is een gesloten systeem, maar we gedragen ons alsof de voorraad grondstoffen oneindig is. Architect Thomas Rau schetst in een nieuw boek hoe onze economie radicaal op de schop moet. ‘We zitten in een economische bad trip en daar moeten we zo snel mogelijk uit.’


Achter in het nieuwe boek Material Matters met de veelzeggende subtitel Het alternatief voor onze roofbouwmaatschappij staat een invullijstje. “Ik heb dit boek gelezen en geef het door aan ...” Het is helemaal in lijn met de filosofie die de auteurs, Thomas Rau en Sabine Oberhuber, uitdragen: we moeten de grondstoffen van de aarde niet vérbruiken, maar gébruiken en doorgeven.

Rau is oprichter van de bedrijven RAU Architecten en Turntoo, en mengt zich al jaren in de discussie over duurzaamheid, hernieuwbare energiebronnen in de architectuur en de vraag wat we moeten doen met de huidige grondstoffenschaarste.


Waarom komt u met een boek?

‘We willen mensen een boodschap meegeven: we signaleren dat in onze economie zo’n beetje alles fout is georganiseerd en dat het dus anders moet. De aarde is een gesloten systeem, maar we gedragen ons alsof de voorraad grondstoffen oneindig is. Het klimaatprobleem is het gevolg van het feit dat we simpele natuurwetten niet serieus hebben genomen. De opwarming van de aarde is de consequentie: de natuur doet wat de natuur doet en houdt geen rekening met de verkiezingen. Mensen moeten ook snappen dat wie niet wil veranderen straks onvrijwillig de grootste veranderingen mee moet maken. Want dit systeem gaat niet overleven.’
 

Wat moet er volgens u allemaal veranderen?

‘Ten eerste moeten bedrijven veranderen, want die sturen nu vaak alleen op winstmaximalisatie en dat is niet langer houdbaar. Maar een bedrijf verandert alleen als je het een nieuw businessmodel aanbiedt waarmee het geld verdient. Met Turntoo helpen we bedrijven zo’n nieuw businessmodel te vinden. Ten tweede moeten mensen hun mentale instelling veranderen. Zij hoeven zich niet steeds druk te maken over bezit en worden daarmee bevrijd van het steeds maar nemen van verantwoordelijkheid voor dingen; daar verkwanselen we kostbare levenstijd mee. En ten derde de overheid: die is veel te veel een ondernemer geworden. Ze moet terug naar haar kerntaak: de ideale randvoorwaarden scheppen voor de levensvatbaarheid van mensen en bedrijven.’
 

In uw boek zegt u dat de ziel van de economie moet veranderen. Wat bedoelt u daarmee?

‘Economie is de relatie tussen mensheid en geld, maar dat is een veel te eendimensionale benadering voor het supercomplexe systeem dat we hebben op aarde. Economie moet de relatie worden tussen mensheid en aarde, en daar is geld maar een klein deel van. Je merkt dat de ouderwetse economie een veel te belangrijke plaats inneemt in ons dagelijks leven. We zijn voortdurend aan het werk en aan je persoonlijke ontwikkeling kom je maar mondjesmaat toe. Een ander voorbeeld is de beurs: aandelen vertegenwoordigen een monetaire waarde, maar het verband met de werkelijke waarde is vaak volledig zoek.’
 

Als ik met u praat, lijkt de ergernis nooit ver weg. Waar komt die vandaan?

‘Ik maak me boos als we dingen dom hebben georganiseerd. Laatst was de batterij leeg van dat kastje dat je gebruikt bij internetbankieren. In de vorige versie zat een klepje zodat je zelf het batterijtje kon verwisselen. Dat is er in de nieuwste versie uitgehaald, waardoor je het ding moet weggooien en een nieuwe moet bestellen. Hoe dom kun je zijn? En dat komt bijvoorbeeld doordat wij een te hoge belasting hebben op arbeid en een te lage op materialen. Dat kan ook anders. In Zweden is onlangs de BTW verlaagd voor reparatiewerkzaamheden, met name om het repareren van spullen te stimuleren. Dat is een klein stapje in de goede richting.’


Dit is een fragment uit een groot interview met Thomas Rau. Lees het volledige interview in het maartnummer van De Ingenieur. Neem bijvoorbeeld een proefabonnement.