'We dromen van recycling zonder restjes en van volledige circulariteit, maar zo houden we onszelf voor de gek', zegt filosoof Lisa Doeland. Ze schreef Apocalypsofie, over onder meer onze omgang met afval. De Ingenieur stelde haar vijf vragen. 


​Waarom heeft u dit boek geschreven?
‘Tien jaar geleden ben ik vanuit de filosofie gaan nadenken over de vraag wat afval is. Afval wordt vaak gezien als een probleem dat ingenieurs met techniek wel even oplossen, maar ik betwijfel dat.’

Voor wie is het boek bedoeld?
‘Ik werk sinds 2017 aan een proefschrift over afval en dit boek ligt in het verlengde daarvan. Het zou mooi zijn als ecomodernisten het zouden lezen, mensen die volledig geloven in de groene droom en de maakbaarheid der dingen. Naar mijn idee is afval niet zozeer een technisch, maar vooral een maatschappelijk probleem.’

Wat heeft u geleerd tijdens het schrijven?
‘Door naar congressen te gaan en met managers en ingenieurs te spreken heb ik natuurlijk meer geleerd over hun zienswijze. Maar het was een beeld van de Duitse filosoof Walter Benjamin dat mij het meest heeft geholpen. Benjamin beschrijft de “engel van de geschiedenis”: een engel die de toekomst wordt ingeblazen, maar het gelaat naar het verleden gewend houdt. Daar ziet de engel in zijn blikveld puinhoop op puinhoop verschijnen: de catastrofale gevolgen van wat wij vooruitgang noemen. Dat probeer ik met dit boek ook te doen: de lezer ertoe te verleiden met de engel mee achterom te kijken.’

We dromen van recycling zonder restjes en van volledige circulariteit, maar zo houden we onszelf voor de gek

​Wat fascineert u in het onderwerp? 
‘We dromen van recycling zonder restjes en van volledige circulariteit, maar zo houden we onszelf voor de gek. Leven gaat nu eenmaal gepaard met verval en afval. De vraag is wel: waarom maken wij zo veel en zulk onverteerbaar afval? Ik heb daarbij mezelf en mijn eigen ervaring als uitgangspunt genomen: hoe fungeert mijn eigen prullenbak als een groot zwart gat? Wat is mijn eigen verantwoordelijkheid?’ 

Waarom zouden ingenieurs dit boek moeten lezen?
‘Ik hoop dat zij beseffen dat ze met techniek heel belangrijke en bijzondere dingen kunnen doen, maar dat ze soms ook een zekere deemoedigheid zouden kunnen betrachten. Door hun werk lossen ze misschien een specifiek probleem op, maar vaak veroorzaakt dat elders of later toch weer nieuwe problemen.’ 

Apocalypsofie. Over recycling, groene groei en andere gevaarlijke fantasieën
Lisa Doeland | 240 Blz. | € 20,99 | e-boek € 9,99