Voor veel vrouwen is de screening op borstkanker een martelgang. De test gebeurt met een mammograaf, een soort persmachine. Om een goed röntgenbeeld van het weefsel te krijgen, wordt de borst geplet tussen  een vormvast aandrukbakje en een zwarte fotoplaat. De borst moet daarbij een standaardkracht van 18 kg verdragen. Dit is voor veel vrouwen zo pijnlijk dat ze de röntgenfoto niet laten maken.

De nieuwe mammograaf van technostarter SigmaScreening maakt borstonderzoek minder vervelend, zo blijkt uit diverse klinische tests. Het uitgangspunt is verrassend eenvoudig: voor een goed röntgenbeeld volstaat een relatief milde standaarddruk. Medici hebben decennialang kracht en druk verward, zo stellen prof.dr.ir. Kees Grimbergen en prof.dr. Ard den Heeten, hoogleraren aan het AMC en oprichters van SigmaScreening.

Kleine borsten

Die verwarring heeft met name gevolgen gehad voor vrouwen met kleine borsten. Druk is kracht gedeeld door oppervlak. Als het ‘geplette’ borstoppervlak klein is, loopt de druk bij een grote standaardkracht onnodig hoog op. De afgelopen vijftig jaar heeft zo’n 30 % van de vrouwen een veel te hoge druk moeten verdragen, vertelt technisch geneeskundige ir. Monique van Lier, een van de pecialisten van SigmaScreening. ‘Soms lag die extreem ver boven de druk die nodig is.’

De mammograaf van SigmaScreening werkt met een relatief milde standaarddruk van 10 kPa. Om de juiste kracht te bepalen aarmee de borst moet worden vastgeklemd, meet de mammograaf tijdens het samenpersen het borstoppervlak. Daarvoor is in de aandrukplaat dezelfde technologie verwerkt als in het aanraakscherm van een mobiele telefoon. In de ophanging van de aandrukplaat zitten verder krachtsensoren. ‘Combineren van gemeten oppervlak en kracht levert een druk op. Lampjes in de behuizing geven aan wanneer de streefdruk van 10 kPa is bereikt.’

Het AMC gebruikt de mammograaf sinds eind 2013; in oktober moet het apparaat op de markt komen, zo verwacht Van Lier. ‘We krijgen steeds meer reacties van ziekenhuizen en patiënten die in het AMC geholpen willen worden vanwege de verbeterde mammograaf.’

tekst Jeroen Akkermans