Het nieuwe regeerakkoord geeft terecht veel aandacht aan techniek, onderzoek en de energietransitie. Maar aanscherping en aanvulling is wel nodig, vindt KIVI-president Gerald Schotman. Zorg bijvoorbeeld dat de opslag van CO2 niet ten koste gaat van hernieuwbare projecten.

Het is heel positief dat het nieuwe regeerakkoord uitgebreid ingaat op het techniekonderwijs en daar 100 miljoen euro extra voor uittrekt. Het belang ervan als een van de motoren van onze economie is goed begrepen. Dat geldt ook voor de erkenning dat de technische opleidingen van hogescholen en universiteiten duurder zijn dan andere en dus extra financiering behoeven.

De deelname van meisjes en van kinderen uit gezinnen van niet-Nederlandse herkomst is in ons land nog steeds veel te laag.

Mijn kanttekening daarbij is dat bij het stimuleren van de deelname aan technisch onderwijs vooral diversiteit aandacht nodig heeft. De deelname van meisjes en van kinderen uit gezinnen van niet-Nederlandse herkomst is in ons land nog steeds veel te laag. We hebben die grote vijver van talent gewoonweg nodig. De techniek veel breder toegankelijk maken, is misschien wel onze grootste uitdaging. Ook de 400 miljoen euro extra voor onderzoek is belangrijk. Wel is onduidelijk of dat genoeg is, gezien de 1 miljard euro die de onderzoeksgemeenschap heeft gevraagd.

Onderzoek ontbreekt volledig bij onderwerpen als de circulaire economie of gezond ouder worden

Los van het geld is de richting van het onderzoek belangrijk. Welke positie wil Nederland innemen bij het aanpakken van grote maatschappelijke uitdagingen? Dat is wel terug te zien bij onderwerpen als cybersecurity en energie, en in zekere zin bij mobiliteit en hightech, maar het ontbreekt volledig bij onderwerpen als de circulaire economie of gezond ouder worden. Nu kun je bij circulair zeggen dat dit onderwerp deels overlapt met de energie-agenda, maar ook van belang zijn het gebruik van grondstoffen en de omgang met stedelijk afval, waar nog veel moet gebeuren. En het is mooi dat er een minister voor ouderen en familiezaken komt, maar over het stimuleren van innovatie rond dit onderwerp valt niets te lezen.

Opslag van CO2 mag niet ten koste gaan van de subsidies en innovaties die nodig zijn voor de energietransitie

Op het gebied van energie is de reductiedoelstelling van 49 % minder CO2-uitstoot in 2030 bijzonder. Het nieuwe kabinet legt zichzelf daarmee de plicht op om te komen met een ambitieus transitieprogramma. Deels is dat vertaald in grootschalige opslag van CO2. Los van de haalbaarheid: die opslag komt alleen van de grond als hij economisch rendabel is. Verlaging van de projectkosten zal prioriteit moeten hebben. Dan zal ook blijken dat opslag inderdaad een veel effectievere manier is om de CO2-uitstoot terug te dringen dan hernieuwbare energieprojecten. Tegelijk mag die opslag niet ten koste gaan van de subsidies en innovaties die nodig zijn voor de energietransitie. De nadruk moet daarbij niet zozeer liggen op het verder ontwikkelen van bronnen – met wind op zee en de uitrol van zonnepanelen komt het wel goed – maar bij onderwerpen als opslag, conversie en afstemming van vraag en aanbod. Kortom, de integratie in een nieuw energiesysteem. Daar valt voor ons land veel te halen, zoals ook is te zien aan de diverse cross-sectorale oplossingen waaraan nu wordt gewerkt. Het regeerakkoord doet daar nog onvoldoende recht aan.

Gerald Schotman is president van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI).